Dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej – Leszek Kania
Prezes Zarządu Fundacji Kultury i Biznesu – Wojciech Grochowalski
Burmistrz miasta Rawa Mazowiecka Piotr Irla
zapraszają do zwiedzenia wystawy planszowej „W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek – Obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake, 1917-1919”
Wystawa czasowa: 15.07 – 31.08 2020 r.
13 sierpnia 2020 (czwartek) zapraszamy na spotkanie z autorką i kuratorką wystawy – dr Anittą Maksymowicz i pokaz filmowy. Program:
godz. 16.30 – koncert orkiestry OSP w Rawie Mazowieckiej przed budynkiem MDK
godz. 17. 00 – powitania gości
godz. 17.10 – prelekcja autorki wystawy dr Anitty Maksymowicz – prezentacja multimedialna
godz. 17.40 – projekcja filmu dokumentalnego z 1927 roku, z wycieczki weteranów – bohaterów wystawy z USA do Polski (sala kinowa)
godz. 18.10 – indywidualne zwiedzanie wystawy, poczęstunek
Wystawa autorstwa dr Anitty Maksymowicz z Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze pokazuje na unikatowych zdjęciach i dokumentach Obóz Rekrutacyjny do Armii Polskiej we Francji, nazwany Obozem Kościuszko w Niagara-on-the-Lake w Kanadzie. Wspomniane materiały w większości pochodzą z nowojorskiego archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP).
Wystawę przygotowano na 100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej. Liczy 116 zdjęć, banerów, oprawionych plansz w różnych formatach. Czarno-białych i kolorowych. Z opisami w języku polskim i angielskim. Składają się na nią fotokopie: zdjęć, dokumentów, plakatów, listów, wspomnień, szkiców i reprodukcje obrazów.
Na zdjęciach ukazano funkcjonowanie obozu, przez który przeszło – począwszy od jego powstania w październiku 1917 aż do rozwiązania w marcu 1919 r. – ponad 22 tys. polskich ochotników, głównie ze Stanów Zjednoczonych. Rekruci szkoleni byli na terenie Kanady przez oficerów kanadyjskich za pieniądze francuskie. Dużą rolę w przygotowaniach do powstania obozu i zgody władz trzech państw na jego powstanie, tj. Francji, Stanów Zjednoczonych i Kanady, odegrał Ignacy Jan Paderewski. Dowódcą obozu był Kanadyjczyk płk Arthur D’Orr LePan.
Po dwumiesięcznym przeszkoleniu w Obozie Kościuszko w Niagara-on-the-Lake, sukcesywnie wyekspediowano 20 720 polskich ochotników do formowanej od czerwca 1917 r. Armii Polskiej we Francji. Było to wydarzenie bez precedensu w historii Stanów Zjednoczonych i Kanady, bowiem jedynie polska grupa etniczna dokonała takiej organizacji swojego wojska na Obczyźnie. Armia Polska we Francji, zwana od koloru mundurów „Błękitną Armią”, rekrutowała się z Polaków – ochotników z Europy i innych kontynentów. Z Kanady żołnierzy przetransportowano na koszt Francji do Europy trzydziestoma okrętami. Od lipca 1918 r. oddziały tej armii pod francuskim dowództwem walczyły z Niemcami na froncie we Francji. W październiku 1918 r. dowódcą „Błękitnej Armii” został gen. Józef Haller. Wiosną 1919 roku formacja ta została przetransportowana pociągami do Polski i weszła w skład Wojska Polskiego, walcząc w wojnie polsko-ukraińskiej (1919) i polsko-bolszewickiej (1919-1920).
Zdjęcia prezentowane na wystawie obrazują warunki życia rekrutów, żołnierską musztrę
i ćwiczenia, czas wolny, uroczyste wydarzenia, obozową codzienność – wszystko poczynając od czasów rekrutacji, aż po wyjazd żołnierzy z Kanady przez USA do Francji. Obóz Kościuszko odegrał istotną rolę w historii miasta Niagara-on-the-Lake. Jego mieszkańcy w owym czasie okazali wielką pomoc, wsparcie i sympatię polskim rekrutom.
Wystawa prezentowana jest w Polsce od 2017 r. w: akademickich centrach kultury, bibliotekach, domach kultury, galeriach, muzeach miejskich.
Na pokazywanym podczas spotkania wzruszającym filmie „Z wycieczki Stowarzyszenia Weteranów do Polski”, z 1927 r., kamera towarzyszy weteranom i ich rodzinom w objeździe Polski (pociągiem) od przybycia statkiem do Gdyni. Pokazane są piękne, unikatowe zdjęcia z: Gdyni, Gniezna, Poznania, Częstochowy, Katowic, Krakowa, Zakopanego, Marcinkowic, Nowego Sącza, Borysławia, Lwowa, Równego, Wilna, Warszawy, Wilanowa, Radzymina i Łodzi. Są defilady wojskowe, widać pola Mazowsza, Wołynia i Polesia, ukazano wiele historycznych postaci, w tym gen. Józefa Hallera i gen. Mariusza Zaruskiego, dziarskich Powstańców Styczniowych witających weteranów w Warszawie. Jest to skrócona wersja filmu zrealizowanego przez IPN, w oryginale film trwa 84 min i ukaże się na płycie DVD wydanej przez IPN w Warszawie w 2020 roku. Film został przekazany do Archiwum IPN przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, rekonstrukcję kopii wykonała Filmoteka Narodowa Instytut Audiowizualny.